SoDA

Ubezpieczenie należności handlowych — artykuł ekspercki IBU

Ubezpieczenie należności handlowych — jak wygląda proces, ile to może kosztować, czy warto?

Niewątpliwie, opóźnienia w regulowaniu należności, czy niewypłacalność odbiorcy usługi mogą uderzać w płynność przedsiębiorstwa, a tym samym w możliwość regulowania własnych zobowiązań. Ryzyko sprzedaży z odroczonym terminem płatności możemy ograniczyć poprzez zakup ubezpieczenia należności handlowych. Ubezpieczyciel, w ramach polisy i na zasadach określonych w OWU, zabezpieczy nam ryzyko niewypłacalności odbiorców naszych usług.

Na rynku w Polsce ubezpieczenie należności oferowane jest przez kilka podmiotów. Cześć z nich jest wyspecjalizowanych w oferowaniu tego ubezpieczenia i zazwyczaj działają globalnie (pierwsza trójka niżej wskazana), a część oferuje te produkty, jako dodatek do swojej szerokiej oferty ubezpieczeń majątkowych i komunikacyjnych. Wśród przykładowych ubezpieczycieli wskazać można:

  • Atradius Crédito y Caución S.A. de Seguros y Reaseguros Spółka Akcyjna Oddział w Polsce,
  • Compagnie Francaise D’assurance Pour Le Commerce Exterieur Sa Oddział W Polsce (Coface Poland),
  • Towarzystwo Ubezpieczeń Euler Hermes SA,
  • Korporacja Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych S.A. (KUKE),
  • Credendo — Excess & Surety Spółka Akcyjna Oddział W Polsce,
  • Powszechny Zakład Ubezpieczeń Spółka Akcyjna (PZU SA, PZU),
  • Sopockie Towarzystwo Ubezpieczeń ERGO Hestia SA,
  • Towarzystwo Ubezpieczeń i Reasekuracji Allianz Polska Spółka Akcyjna.

OD CZEGO CHRONI UBEZPIECZENIE?

Ubezpieczenie należności handlowych (zwane również ubezpieczeniem kredytu kupieckiego) polega w dużej mierze na zapewnieniu ochrony w związku z nieopłaceniem przez Twoich kontrahentów należnych faktur na zasadach określonych w polisie i ogólnych warunkach ubezpieczenia (OWU).

Posiadanie ubezpieczenia nie gwarantuje zapłaty należności przez ubezpieczyciela w terminie płatności wskazanym na fakturze. Ochrona ubezpieczeniowa obejmuje ryzyko braku zapłaty bezspornych i wymagalnych należności w sytuacji przewlekłej zwłoki lub niewypłacalności Waszego klienta. Przewlekła zwłoka oraz niewypłacalność są definiowane w OWU ubezpieczycieli, jako przesłanki do przyjęcia odpowiedzialności za wypadek ubezpieczeniowy. Co do zasady, odszkodowanie w ramach ubezpieczenia należności należne będzie, gdy płatnik w sposób trwały zaprzestanie płacenia swoich długów — będzie trwale niewypłacalny. Ogłoszenie upadłości bezsprzecznie uważane jest za fakt potwierdzający taki stan.

Z uwagi na to, że procedura potwierdzenia niewypłacalności dłużnika jest skomplikowana i może się wydłużać, ubezpieczyciele dopuszczają drugą okoliczność wpływającą na powstanie wypadku ubezpieczeniowego — przewlekła zwłoka dłużnika w zapłacie należności. Upraszczając, przyjmuje się, że musi minąć ok. 6 miesięcy od fakturowego terminu zapłaty, aby uznać fakt potwierdzający przewlekłą zwłokę w płatności. Na okres tych 6 miesięcy składa się: czas jaki musi upłynąć od pierwotnie ustalonego terminu płatności, dodatkowo czas na złożenie wniosku windykacyjno-szkodowego, a następnie okres windykacji.

Bardzo często, jeszcze przed wypłatą odszkodowania, ubezpieczyciel przejmuje kwestie windykacji należności — na drodze sądowej lub polubownej. Część ubezpieczycieli oferuje tę usługę bezpłatnie, w ramach składki ubezpieczeniowej.

Istotnym elementem wpływającym na odpowiedzialność ubezpieczyciela jest definiowanie należności bezspornych/spornych. Kluczowym elementem, który może podnieść windykowany dłużnik jest wykazanie, że należność jest sporna. W przypadku braku formalnych procedur odbiorowych sam fakt wystawienia faktury może być niewystarczający do tego, aby uznać, że należność jest wymagalna oraz bezsporna. W przypadku chęci skorzystania z ubezpieczenia należności kluczowe jest zapoznanie się z obowiązkami, jakie są po Waszej stronie i ew. dostosowanie procedur do wymogów określonych w umowie ubezpieczenia i/lub OWU.

Biorąc powyższe pod uwagę, chcąc zminimalizować ryzyko świadczenia usług z odroczonym terminem płatności, warto, zwłaszcza w długoterminowych umowach, ustalić częstotliwość odbiorów poszczególnych etapów prac, sposób dokumentowania odbiorów (bezsporność) oraz ew. termin odroczenia zapłaty po odbiorze danego etapu.

Znając już podstawy zakres odpowiedzialności oraz definicje wypadku ubezpieczeniowego wspomnieć należy jeszcze o fakcie, że ubezpieczyciel nie pokrywa 100% należności. Standardowo przyjmuje się, że ubezpieczyciele odpowiadają za 80–90% wartości należności — oznacza to, że jeżeli dłużnik nie dokona zapłaty należności w wysokości 500 000 zł, to ubezpieczyciel wypłaci 420 000–450 000 zł. Brak zapłaty 10–20% należności określony w umowie jest udziałem własny lub franszyzą redukcyjną ubezpieczającego (z pojęciem tym spotykamy się również w ubezpieczeniach majątkowych, np. w OC zawodowym).

Poza udziałem własnym w umowie stosuje się również tzw. franszyzę integralną — jest to minimalna kwota od której ubezpieczyciel ponosi odpowiedzialność. Zazwyczaj są to niewielkie wartości, które mają ograniczyć „uruchamianie” polisy, choćby z uwagi na koszt obsługi roszczenia.

KOSZT UBEZPIECZENIA

Na koszt ubezpieczenia wpływa głównie wysokość obrotu z kontraktów przyjętych do ubezpieczenia. Stawki ustalane są indywidualnie i wahają się zazwyczaj od 0,1% (dla największych podmiotów) do ok. 1%. Im większy obrót do ubezpieczenia tym mniejsze stawki oferują ubezpieczyciele. Na wycenę ma wpływ również historia szkodowa podmiotu występującego o ofertę, czy ponoszone straty z tytułu braku zapłaty.

Powyższe stawki dotyczą podejścia „portfelowego” — objęcia ubezpieczeniem całego obrotu. W przypadku polis indywidualnych stawki mogą być znacząco wyższe (z powodów wskazanych powyżej) i sięgać nawet ponad 3% od wartości przyznanego limitu.

Odrębną kwestią wpływającą na koszt ubezpieczenia należności są opłaty za obsługę umowy. Są to na przykład opłaty za usługę badania wiarygodności danego podmiotu, usługa monitoringu podmiotu, któremu udzielono limitu, czy opłata za prowadzenie postępowania windykacyjnego.

Zdarza się tak, że powyżej wskazane opłaty są uwzględnione w stawce/łącznej składce wynikającej z oferty czy zawartej umowy. Tym samym, przy analizie kosztu danej oferty należy wziąć pod uwagę ew. opłaty dodatkowe, które mogą być znaczne w sytuacji współpracy z wieloma odbiorcami.

PROCEDURA ZAWARCIA

Procedurę zawarcia ubezpieczenia należności wygląda nieco inaczej niż w przypadku powszechnych ubezpieczeń majątkowych. Można podzielić ten proces na dwa etapy. Pierwszy z nich ma na celu ustalenie warunków ubezpieczenia, drugi zaś (dla wielu klientów kluczowy) związany jest z ustalaniem limitu dla swoich odbiorców. W dużym skrócie proces ten wygląda następująco:

Podmiot zainteresowany ofertą wypełnienia deklaracje wstępną gdzie zawarte są informacje potrzebne ubezpieczycielowi do oceny ryzyka, tj.:

– struktura Klientów — najwięksi odbiorcy pod względem realizowanego obrotu,
– warunki płatności oferowane Klientom,
– struktura obrotów i wyniki firmy,
– straty z tytułu niezapłaconych należności w ostatnich 2 latach obrotowych oraz w bieżącym roku obrotowym,
– suma należności przeterminowanych w poszczególnych okresach kredytowania.

Po weryfikacji ubezpieczyciel udziela Klientowi limit kredytowy dla danych odbiorców usług — z punktu widzenia firmy usługowej, która ma kilku odbiorców — wysokość limitów automatycznych może być niewystarczająca — konieczne wtedy jest ustalenie indywidualnych limitów na wskazanych odbiorców.

ROZWIĄZANIA PROPONOWANE PRZEZ UBEZPIECZYCIELI

Ubezpieczyciele w zależności od potrzeb Klientów oferują różne produkty. Oferta skierowana jest zarówno do dużych firm, jak i do małych i średnich przedsiębiorstw. Ochroną ubezpieczeniową mogą zostać objęte należności Klientów z całego świata. Standardowo umowa ubezpieczenia należności ma charakter „portfelowy” — w takim przypadku ubezpieczyciel obejmuje ochroną wszystkich odbiorców usług. Podejście takie jest preferowane przez ubezpieczycieli — rozwiązanie to dywersyfikuje ryzyko ubezpieczyciela i eliminuje tzw. negatywną selekcję ryzyka (wskazywanie do ubezpieczenia nowych kontrahentów, lub o nieznanej lub niepewnej historii). Z punktu widzenia firmy świadczącej usługę z odroczony terminem płatności korzystniejsze może być ubezpieczenie pojedynczego kontaktu, czy konkretnych, wskazanych odbiorców/Klientów — taka możliwość również istnieje.

Właściwy dobór produktu powinien być poprzedzony analizą zagrożeń i oczekiwań. Warto również zweryfikować różnice w łącznym koszcie ubezpieczenia przy założeniu podejścia portfelowego oraz objęcia pojedynczego kontaktu. W obecnych czasach kontrahent, który był przez lata wiarygodnym partnerem może okazać się niewypłacalny — przyznany limit przez ubezpieczyciela może w takiej sytuacji uchronić przed zachwianiem płynności finansowej.

PODSUMOWANIE

Zawarcie ubezpieczenia należności handlowych pozwala przedsiębiorstwu wypracować stabilną pozycję przy rozwijaniu i funkcjonowaniu przedsiębiorstwa, dzięki:

– pokryciu większości strat w przypadku niewypłacenia należności przez dłużnika (mimo udziału własnego w szkodzie narzuconego przez ubezpieczyciela),
– zwiększeniu konkurencyjności sprzedaży (możliwość wydłużania okresów płatności odbiorcom),
– zmniejszeniu ryzyka działalności dzięki otrzymywanej pomocy ubezpieczyciela w ocenie ryzyka kredytowego, windykacji czy egzekucji należności (m.in. poprzez weryfikacje kontrahentów, ocenę wiarygodności odbiorców i wartości ich zobowiązań),
– doskonaleniu procedur sprzedażowych korzystając z doświadczenia i zaleceń ubezpieczycieli,
– wsparciu ubezpieczycieli w zakresie monitorowania i windykacji płatności.

Joanna Mucha — Broker
Jakub Mucha — Prezes Zarządu/Broker

Artykuł zrealizowany przez Infinity Brokerzy Ubezpieczeniowi — Oficjalnych Partnerów SoDA w obszarze ubezpieczeń.

Najnowsze artykuły

Najnowsze artykuły

Case study Soflab: Po co i w jaki sposób anonimizować dane osobowe?

Umiarkowany optymizm – Barometr Nastrojów IT SoDA (Q1 i Q2 2024)

Weź udział w European Profitability and Utilization Report, wesprzyj branżę i uzyskaj nagrody