Case study Soflab: Po co i w jaki sposób anonimizować dane osobowe?
- 11 września, 2024
- 08:45
Czy warto rozważyć dodatkową ochronę dla władz spółek oraz kluczowych osób pełniących funkcje zarządcze?
Decyzje podejmowane przez członków Zarządu i Rad Nadzorczych wpływają nie tylko na funkcjonowanie spółki, ale także mogą mieć wpływ na ich prywatne życie. Zarząd, w związku z realizowaną funkcją, odpowiada za podejmowane decyzje osobiście, całym swoim majątkiem. Odpowiedzią na to ryzyko jest ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej władz spółki — D&O.
OD CZEGO CHRONI UBEZPIECZENIE?
Ubezpieczenie D&O, czyli ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej członków zarządu pokrywa straty finansowe wynikające z nienależytego wykonywania obowiązków przez władze spółki lub zaniechania wykonania czynności (np. działanie na szkodę spółki, przekroczenie uprawnień, złożenie fałszywego, wprowadzającego w błąd oświadczenia, naruszenie lub niedopełnienie obowiązków). Polisa D&O odpowiada za szkody popełnione przez osoby objęte ubezpieczeniem mające postać tzw. czystej straty finansowej (straty wyrażonej w pieniądzu, nie mającej postaci szkody osobowej, ani rzeczowej), która została stwierdzona ugodą lub prawomocnym wyrokiem sądu i była związana z wykonywaniem powierzonych obowiązków.
KTO MOŻE BYĆ OBJĘTY UBEZPIECZENIEM?
Zasadniczo, polisa D&O zawierana jest przez spółkę (ubezpieczający) na rzecz członków jej władz (ubezpieczeni) — byłych, obecnych i przyszłych.
Umowę ubezpieczenia zawrzeć mogą (ubezpieczający) następujące podmioty:
- spółki z ograniczoną odpowiedzialnością,
- spółki akcyjne,
- spółki komandytowe (z o.o.),
- spółdzielnie,
- sporadycznie zdarzają się fundacje i stowarzyszenia.
Poza objęciem ochroną członków zarządu, zakres ubezpieczenia rozszerza katalog ubezpieczonych o takie osoby, jak (przykładowo):
- pełnomocnicy,
- prokurenci,
- główni księgowi,
- dyrektorzy i menedżerowie w zakresie nałożonych na nich obowiązków,
- key persons (najwyższy management spółki),
- prawnicy.
Katalog obejmuje również osoby bliskie — pojawiały się już w orzecznictwie przykłady roszczeń kierowanych do małżonków czy dzieci zmarłych członków zarządu.
POLISA D&O DAJE PRZESTRZEŃ DO PODEJMOWANIA DECYZJI
Obowiązkiem członków władz spółki jest jej reprezentowanie i prowadzenie spraw. Nie mają możliwości, by zrzec się czy przerzucić tę odpowiedzialność na osoby trzecie. Co więcej, w sytuacji sporu, członek zarządu nie może powołać się także na brak wiedzy w danej dziedzinie — świadczyłoby to
o nieprofesjonalnym zachowaniu osoby, która została powołana, by pełnić kluczową rolę w spółce. W przypadku wieloosobowych zarządów, gdzie funkcje i kompetencje każdego członka zarządu są w sposób formalny podzielone, mógłby on się powoływać na tę okoliczność w razie próby pociągnięcia go do odpowiedzialności za inny zakres działalności spółki. Niemniej jednak nie zwolniłoby go to od wykazania, że dołożył należytej staranności w swojej pracy wymaganej od profesjonalnego menedżera,
nawet jeśli nie był zobowiązany do działania w tym zakresie.
Współczesne uwarunkowania biznesowe utrudniają możliwość podejmowania decyzji — nawet posiadając nowoczesne środki komunikacji oraz wnikliwie przeanalizowane ryzyko, istnieje wiele czynników, o których możemy nie mieć wystarczającej wiedzy, np.:
- zmieniające się regulacje prawne,
- spowolnienia i kryzysy gospodarcze,
- globalna pandemia,
- utrata kluczowych pracowników,
- utrata płynności finansowej,
- szybki rozwój spółki,
- wzrost ingerencji państwowych instytucji regulacyjnych (np. kwestia zatrudnienia pracowników w systemie B2B),
- międzynarodowe środowisko biznesowe.
Należy pamiętać, że członek zarządu może także spotkać się z roszczeniem
w związku z niepodjęciem działań i utratą okazji biznesowej.
Katalog osób i podmiotów, które mogą wystąpić z roszczeniem do zarządu jest szeroki, przykładowo:
- spółka, inni członkowie władz spółki,
- US, ZUS, Skarb Państwa, organy nadzoru,
- inwestorzy, kontrahenci, klienci, konkurencja,
- wierzyciele, kredytodawcy.
OD JAKICH ZAGROŻEŃ UCHRONI UBEZPIECZENIE D&O?
Ochrona ubezpieczeniowa oferowana w ubezpieczeniu D&O jest ściśle związana z odpowiedzialnością członków władz spółek. Odpowiedzialność ubezpieczyciela co do zasady nie będzie inna niż członka władz spółki i nie będzie przewyższać odpowiedzialności ubezpieczonych. Oznacza to, że zakres odpowiedzialności przyjęty do ubezpieczenia nie będzie szerszy, niż ten określony prawem.
Ochroną ubezpieczeniową objęte są postępowania karne, karno-skarbowe i administracyjne prowadzone przeciwko ubezpieczonemu.
Najczęściej pojawiającymi się sytuacjami są:
1. Wyrządzenie spółce szkody działaniem, któremu można zarzucić brak należytej staranności.
Możliwe konsekwencje:
– odpowiedzialność odszkodowawcza względem spółki,
– kara pozbawienia wolności nawet do 10 lat (w zależności od wysokości powstałej szkody),
– zakaz sprawowania funkcji kierowniczych i prowadzenia działalności.
Uruchomienie polisy: Ubezpieczyciel w tej sytuacji pokryje koszty pomocy prawnej i odszkodowania względem spółki lub osób trzecich.
2. Nie zgłoszenie w terminie ustawowym wniosku o upadłość.
Możliwe konsekwencje:
– odpowiedzialność odszkodowawcza względem dłużników spółki,
– kara pozbawienia wolności do 1 roku,
– odpowiedzialność za zaległości podatkowe spółki majątkiem osobistym,
– możliwość orzeczenia zakazu prowadzenia działalności gospodarczej.
Uruchomienie polisy: W tym przypadku ubezpieczyciel oprócz pokrycia kosztów pomocy prawnej i odszkodowania względem spółki lub osób trzecich, pokryje również zobowiązania podatkowe.
3. Zgodnie z art. 116 ordynacji podatkowej, za zaległości podatkowe spółki kapitałowej w określonych przypadkach mogą odpowiadać członkowie jej zarządu solidarnie majątkiem osobistym. Może odnosić się to także do sytuacji, w której Zakład Ubezpieczeń Społecznych kwestionuje zasadność umów cywilnoprawnych u pracowników (np. zatrudnionych w ramach samozatrudnienia). Warunkiem przyjęcia odpowiedzialności jest brak przesłanek wskazanych w wyłączeniach (np. umyślność) oraz brak wypłacalności spółki. Oczywiście, należy podkreślić, że w przypadku roszczenia, w pierwszej kolejności wierzytelność będzie zaspokajana z majątku spółki, dopiero po bezskutecznej egzekucji możliwe będzie roszczenie z majątku osobistego członka władz.
PODSUMOWANIE
Ubezpieczenie D&O chroni zarówno majątek osób pełniących funkcje we władzach spółki, jak i samą spółkę przed wyrządzonymi szkodami. Dodatkowo, ubezpieczenie D&O obejmuje pokrycie kosztów obrony prawnej oraz zapewnienie środków na wypłatę odszkodowań, co daje członkom zarządu spółki większą swobodę przy podejmowaniu strategicznych decyzji,
a także wpływa pozytywnie na jej wizerunek w oczach partnerów biznesowych. Dlatego, biorąc pod uwagę ogromne ryzyko, które menedżerowie wysokiego szczebla biorą na swoje barki, ubezpieczenie D&O powinno być traktowane jako podstawowa forma zabezpieczenia swojej odpowiedzialności.
Joanna Mucha — Broker
Jakub Mucha — Prezes Zarządu/Broker
Artykuł zrealizowany przez Infinity Brokerzy Ubezpieczeniowi — Oficjalnych Partnerów SoDA w obszarze ubezpieczeń.
