Ubezpieczenie należności handlowych — artykuł ekspercki IBU

Ubezpieczenie należności handlowych (zwane również ubezpieczeniem kredytu kupieckiego) polega w dużej mierze na zapewnieniu ochrony w związku z nieopłaceniem przez Twoich kontrahentów należnych faktur na zasadach określonych w polisie i ogólnych warunkach ubezpieczenia (OWU).

Posiadanie ubezpieczenia nie gwarantuje zapłaty należności przez ubezpieczyciela w terminie płatności wskazanym na fakturze. Ochrona ubezpieczeniowa obejmuje ryzyko braku zapłaty bezspornych i wymagalnych należności w sytuacji przewlekłej zwłoki lub niewypłacalności Waszego klienta. Przewlekła zwłoka oraz niewypłacalność są definiowane w OWU ubezpieczycieli, jako przesłanki do przyjęcia odpowiedzialności za wypadek ubezpieczeniowy. Co do zasady, odszkodowanie w ramach ubezpieczenia należności należne będzie, gdy płatnik w sposób trwały zaprzestanie płacenia swoich długów — będzie trwale niewypłacalny. Ogłoszenie upadłości bezsprzecznie uważane jest za fakt potwierdzający taki stan.

Z uwagi na to, że procedura potwierdzenia niewypłacalności dłużnika jest skomplikowana i może się wydłużać, ubezpieczyciele dopuszczają drugą okoliczność wpływającą na powstanie wypadku ubezpieczeniowego — przewlekła zwłoka dłużnika w zapłacie należności. Upraszczając, przyjmuje się, że musi minąć ok. 6 miesięcy od fakturowego terminu zapłaty, aby uznać fakt potwierdzający przewlekłą zwłokę w płatności. Na okres tych 6 miesięcy składa się: czas jaki musi upłynąć od pierwotnie ustalonego terminu płatności, dodatkowo czas na złożenie wniosku windykacyjno-szkodowego, a następnie okres windykacji.

Bardzo często, jeszcze przed wypłatą odszkodowania, ubezpieczyciel przejmuje kwestie windykacji należności — na drodze sądowej lub polubownej. Część ubezpieczycieli oferuje tę usługę bezpłatnie, w ramach składki ubezpieczeniowej.

Istotnym elementem wpływającym na odpowiedzialność ubezpieczyciela jest definiowanie należności bezspornych/spornych. Kluczowym elementem, który może podnieść windykowany dłużnik jest wykazanie, że należność jest sporna. W przypadku braku formalnych procedur odbiorowych sam fakt wystawienia faktury może być niewystarczający do tego, aby uznać, że należność jest wymagalna oraz bezsporna. W przypadku chęci skorzystania z ubezpieczenia należności kluczowe jest zapoznanie się z obowiązkami, jakie są po Waszej stronie i ew. dostosowanie procedur do wymogów określonych w umowie ubezpieczenia i/lub OWU.

Biorąc powyższe pod uwagę, chcąc zminimalizować ryzyko świadczenia usług z odroczonym terminem płatności, warto, zwłaszcza w długoterminowych umowach, ustalić częstotliwość odbiorów poszczególnych etapów prac, sposób dokumentowania odbiorów (bezsporność) oraz ew. termin odroczenia zapłaty po odbiorze danego etapu.

Znając już podstawy zakres odpowiedzialności oraz definicje wypadku ubezpieczeniowego wspomnieć należy jeszcze o fakcie, że ubezpieczyciel nie pokrywa 100% należności. Standardowo przyjmuje się, że ubezpieczyciele odpowiadają za 80–90% wartości należności — oznacza to, że jeżeli dłużnik nie dokona zapłaty należności w wysokości 500 000 zł, to ubezpieczyciel wypłaci 420 000–450 000 zł. Brak zapłaty 10–20% należności określony w umowie jest udziałem własny lub franszyzą redukcyjną ubezpieczającego (z pojęciem tym spotykamy się również w ubezpieczeniach majątkowych, np. w OC zawodowym).

Poza udziałem własnym w umowie stosuje się również tzw. franszyzę integralną — jest to minimalna kwota od której ubezpieczyciel ponosi odpowiedzialność. Zazwyczaj są to niewielkie wartości, które mają ograniczyć „uruchamianie” polisy, choćby z uwagi na koszt obsługi roszczenia.