W Ministerstwie Rozwoju, Pracy i Technologii trwają działania nad nowymi regulacjami dotyczącymi pracy zdalnej. Mają one zastąpić zarówno dotychczasowe przepisy o telepracy jak i tymczasowe rozwiązania wprowadzone ustawą przeciwdziałającą COVID-19 z marca 2020 r.
SoDA jako reprezentanci branży bardzo mocno związanej z pracą zdalną, uczestniczyliśmy w konsultacjach publicznych i złożyliśmy opinie do projektowanych przepisów. Komitet Public Advocacy wspierał nasz ekspert do spraw prawa i legislacji — Marcin Wachowski z Kancelarii Adwokackiej Wachowski.
Nowe regulacje zakładają m.in.:
- Wprowadzenie szerszego pojęcia pracy zdalnej w miejsce telepracy — będzie możliwa praca poza siedzibą firmy nie tylko za pośrednictwem komputera i Internetu, zdalnie będą teraz mogli pracować wszyscy, których charakter pracy i warunki domowe na to pozwalają, np. krawcowe i rzemieślnicy,
- Praca zdalna będzie mogła być świadczona na polecenie pracodawcy w czasie epidemii lub w przypadku nadzwyczajnych, trudnych warunków w firmie, np. po pożarze biura czy serwerowni,
- Praca zdalna będzie dostępna dla pracowników “na żądanie” — 12 dni w roku, a pracownicy — rodzice i opiekunowie osób zależnych będą mieli przywilej pracy zdalnej, o ile charakter ich czynności na to pozwala,
- Doprecyzowano obowiązek pokrycia kosztów przez pracodawcę związanych z pracą zdalną, takich jak instalacja, serwis i konserwacja sprzętu, koszty prądu i łącza internetowego, ekwiwalentu za używanie sprzętu osobistego pracownika i możliwość rozliczania ich w ramach ryczałtu,
- Rozszerzono obowiązki informacyjne wobec pracownika takie jak informowanie o ryzyku zawodowym i zasadach BHP w pracy zdalnej i jednocześnie na pracownika włożono odpowiedzialność za organizację stanowiska pracy.
- Uregulowano zasady kontroli pracownika w miejscu pracy zdalnej i postępowania w razie wypadku przy takiej pracy,
- Doprecyzowano minimalny zakres porozumień i regulaminów pracowniczych związanych z organizowaniem pracy zdalnej,
- Ustalono zasady komunikacji pracodawcy z pracownikiem zdalnym i formę wzajemnych oświadczeń — wszystkie ustalenia poza zawarciem umowy o pracę będą mogły odbywać się teraz w formie dokumentowej — czyli np. mailowo.
Jakie zmiany zaproponowała SoDA?
- Doprecyzowanie zasad ustalania miejsca pracy w kontekście pracy zdalnej, tak by jej zmiana np. z mieszkania na domek na działce nie wiązało się z formalnościami typu zmiana umowy o pracę, oświadczenia, itp.,
- Doprecyzowanie pojęcia “forma elektroniczna” poprzez zastąpienie jej kodeksową “formą dokumentową”, tak aby skuteczność wzajemnych oświadczeń pracodawcy i pracownika zdalnego, np. w formie mailowej nie budziła wątpliwości, a także wprowadzenie możliwości zawierania umów o pracę zdalną za pośrednictwem Internetu,
- Wprowadzenie możliwości polecenia wykonywania pracy zdalnej również w przypadku szczególnych potrzeb pracodawcy, a w szczególności jego sytuacji ekonomicznej lub w związku ze sposobem prowadzenia biznesu — tak, by usankcjonować działanie firm, które opierają się wyłącznie na pracy zdalnej,
- Ograniczenie możliwości wnioskowania przez pracownika o zaprzestanie pracy zdalnej w przypadku wykonywania jej na polecenie pracodawcy,
- Zniesienie zakazu wypowiadania umowy o pracę w przypadku braku zgody pracownika na pracę zdalną, tak aby pracodawca miał większą swobodę w kształtowaniu struktury zatrudnienia,
- Potrzeba doprecyzowania pojęć “materiałów i narzędzi niezbędnych do wykonywania pracy zdalnej”, które ma dostarczyć pracodawca. Czy będzie to tylko biurko, krzesło i komputer, czy również router, gaśnica lub dystrybutor do wody pitnej?
- Potrzeba doprecyzowania w jaki sposób mają być określone koszty pracodawcy, takie jak prąd czy łącze internetowe, w sytuacji gdy występuje istotne rozróżnienie dostawców i taryf, gdy praca świadczona jest hybrydowo i gdy pracownik i jego domownicy wykorzystują łącze jednocześnie w celach osobistych,
- Wprowadzenie możliwości rozliczenia ryczałtem zarówno kosztów pracy zdalnej jak i ekwiwalentu za używanie sprzętu osobistego pracownika zdalnego oraz wprowadzenie zasady, że obie kategorie nie stanowią opodatkowanego przychodu pracownika,
- Możliwość powierzenia kontroli pracodawcy w miejscu pracy zdalnej, często oddalonej od siedziby firmy o kilkaset kilometrów, uprawomocnionym, wyspecjalizowanym firmom zewnętrznym,
- Doprecyzowanie definicji wypadku przy pracy zdalnej, za który odpowiedzialność ponosi pracodawca poprzez ograniczenie go do ustalonego miejsca wykonywania pracy zdalnej.
- Ograniczenie obowiązków formalnych pracodawcy w postaci m.in oceny ryzyka zawodowego, w przypadku incydentalnej pracy zdalnej “na żądanie”.
- Umożliwienie dostępu pracownika zdalnego do infrastruktury pracodawcy, pomieszczeń, przebywania na terenie zakładu pracy i kontaktu z innymi pracownikami na zasadach przyjętych dla wyodrębnionej grupy pracowników, a nie dla ogółu pracowników jak postuluje projekt, tak aby praca zdalna nie była w praktyce iluzoryczna.
Komitet ds. Public Advocacy zajmuje się analizą środowiska legislacyjnego branży IT, bierze udział w spotkaniach z przedstawicielami organów państwowych, a także, w porozumieniu ze społecznością SoDA, konsultuje nowe regulacje i zmiany prawne.