[1] Dane za lata następne nie są dostępne
W wyniku działań mających na celu uszczelnienie i usprawnienie systemu podatkowego, kontrole podatkowe stają się coraz bardziej skuteczne i dotkliwe dla polskich przedsiębiorców. Powołując się na badania PwC, skuteczność kontroli sięga aż 98,9%, a liczba przebytych kontroli dawno już przekroczyła 100 tys. rocznie.
Innym przejawem represyjności organów podatkowych jest znaczny wzrost liczby spraw karnych związanych ze zobowiązaniami podatkowymi (z dostępnych danych — w 2016 było to ok. 700 spraw, a w roku 2018 — ponad 3 000). Warto wspomnieć, że przy zaległościach podatkowych na poziomie min. 10,5 tys. złotych, z urzędu należy wskazać osobę winną — a w takiej sytuacji mamy do czynienia z karną i finansową odpowiedzialnością osobistą (zgodnie z Kodeksem Karnym Skarbowym). Można zatem założyć, że jeśli kontrola wkroczy do firmy, istnieje duże prawdopodobieństwo, że zakończy się wykazaniem zaległości podatkowych, a patrząc na średnie kwoty tych zaległości (w 2018 roku średnia zaległość podatkowa została określona na poziomie 3,8 mln zł[1]), osobiste konsekwencje karne i finansowe poniosą także konkretne osoby związane z firmą. Częstą praktyką urzędów, poza nakładaniem sankcji finansowych, jest zabezpieczenie na majątku osobistym osób odpowiedzialnych za powstałe nieprawidłowości (np. poprzez blokadę rachunków bankowych członków zarządu).
UBEZPIECZENIE KARNOSKARBOWE — odpowiedzialność cywilna pracowników oraz ochrona prawna związana z postępowaniem karnoskarbowym
Odpowiedzią ubezpieczycieli na ryzyko podatkowe, z jakim mierzą się polscy przedsiębiorcy, jest oferowanie ubezpieczenia karnoskarbowego. Do tej pory taki produkt mają w ofercie dwaj ubezpieczyciele — Allianz i AXA.
Głównym celem ubezpieczenia karnoskarbowego jest ochrona pracowników wyższego i niższego szczebla odpowiedzialnych za obszar księgowy w firmie. Zapisy artykułu 9 kodeksu karnoskarbowego uprawniają do przypisania udziału w wykroczeniu lub przestępstwie szerokiemu gronu osób — jest to odpowiedzialność niezbywalna, nie da się przerzucić jej na osobę trzecią.
Ubezpieczenie pokrywa roszczenia pracodawcy w związku z wykonywaniem czynności księgowych (w AXA również roszczenia osób trzecich). Dodatkowo, ubezpieczyciel pokrywa koszty pomocy prawnej i koszty zbadania zasadności postawionych zarzutów.
Dużo ważniejszym elementem dla firm poszukujących ochrony na wypadek pojawienia się kontroli skarbowej jest organizacja i pokrycie kosztów ochrony prawnej, w tym: koszty wynagrodzenia pracowników, ekspertyz, koszty sądowe (w tym należności dla świadków czy biegłych sądowych).
Wyższe zarobki — wyższe grzywny
Polisa obejmuje refundację kar finansowych, grzywien czy mandatów nałożonych na ubezpieczonego przez organy podatkowe i sądy. Najbardziej dotkliwe potrafią być grzywny, które określane są przez sąd wg stawek dziennych. Prawie za każde wykroczenie i przestępstwo skarbowe grozi grzywna. Przepisy Kodeksu Karnego Skarbowego nakazują przy wymiarze wysokości grzywny uwzględnić między innymi dochody i możliwości zarobkowe sprawcy oraz jego stosunki majątkowe i rodzinne (art.23§3 KKS oraz 48§4 KKS). Najniższa liczba stawek wynosi 10, a najwyższa — 720 jednostek dziennych (ustalanych na podstawie wynagrodzenia). Granice stawki dziennej 2021 r. znajdują się w przedziale od 93,33 zł do 37.332 zł. Minimalna grzywna za przestępstwo skarbowe popełnione w 2021 r. wynosi 933,30 zł (10 × 93,33 zł), a maksymalna 26.879.040 zł (720 × 37.332 zł). Grzywny najczęściej nakładane są na osoby zarządzające w firmie.
Kontrola podatkowa — to jak zostanie przeprowadzona jest kluczowe
Eksperci jednomyślnie zgadzają się, że dobrze poprowadzona kontrola przy wsparciu specjalisty chroniącego interesów kontrolowanej firmy pozwala zminimalizować skutki zakończonej kontroli. Ubezpieczyciele oferujący produkt ochrony podatkowej firmy w ramach polisy organizują i finansują koszty pomocy prawnopodatkowej w postępowaniach przed polskimi organami podatkowymi (ZUS, US, PIP). Ochrona dotyczy wszystkich podatków, jakim podlega firma (VAT, CIT, PIT, akcyza, nieruchomości), a także składek ZUS. Ubezpieczyciele w tym produkcie nie ograniczają swojej odpowiedzialności sumą ubezpieczenia (składka roczna za ubezpieczenie obejmuje liczbę sporów — standardowo 1 lub 3). Celem ubezpieczenia jest minimalizacja skutków kontroli podatkowej, a ona szybko może przerodzić się w spór. Tym samym dobrze przeprowadzona kontrola ma wpływ na ograniczenie negatywnych skutków dla przedsiębiorstwa i osób odpowiedzialnych — nałożenie kar/grzywien/mandatów czy wykazanie zaległości publicznoprawnych.
Partnerem Allianz w ryzyku podatkowym jest Instytut Studiów Podatkowych Modzelewski i Wspólnicy Sp. z o.o., a w przypadku AXA — Ernst&Young Doradztwo Podatkowe Sp. z o.o. Obie spółki plasują się w czołówce specjalistów podatkowych w Polsce. Głównym celem eksperta zewnętrznego jest skuteczne prowadzenie sporów oraz doradztwo w trakcie kontroli. Eksperci mający doświadczenie w przeprowadzeniu tysięcy kontroli i sporów, potrafią w trakcie kontroli doradzić albo znaleźć rozwiązanie, które zaneguje postawioną przez urzędnika tezę lub zminimalizować straty po stronie firmy. Doświadczenie i obiektywizm takich osób przy współpracy z osobami odpowiedzialnymi za obszar księgowy w firmie może okazać się kluczowe w dalszym postępowaniu organu kontrolującego.
Sporami objętymi ochroną przez ubezpieczycieli są:
¾ Postępowania i kontrole podatkowe wszczęte z urzędu w trybie przepisów Ordynacji podatkowej,
¾ Postępowania kontrolne w trybie ustawy o kontroli skarbowej,
¾ Kontrole celno-skarbowe,
¾ Postępowania sądowoadministracyjne prowadzone wskutek złożenia przez podatnika skargi,
¾ Kontrole i spory z ZUS, PIP (często występującym przypadkiem jest podważenie zasadności zatrudnienia pracownika w formie B2B), limit w AXA — 50 000 zł.
¾ Dodatkowo oferowana jest pomoc w związku z zabezpieczeniem wymagalnych zobowiązań podatkowych w związku z toczącym się postępowaniem zabezpieczającym i egzekucyjnym (limit w AXA — 65 000 zł).
Polisa karnoskarbowa a polisa OC członków władz spółek (D&O)
Ubezpieczenie D&O pokrywa straty finansowe wynikające z nienależytego wykonywania obowiązków przez władze spółki lub zaniechania wykonania czynności (np. działanie na szkodę spółki, przekroczenie uprawnień, złożenie fałszywego, wprowadzającego w błąd oświadczenia, naruszenie lub niedopełnienie obowiązków, w tym podatkowych). Ubezpieczenie karnoskarbowe możemy traktować jako uzupełnienie do szerokiej ochrony polisy D&O.
Tak, jak w ubezpieczeniu karnoskarbowym, w przypadku zarzucanych nieprawidłowości podatkowych, z polisy D&O uruchomione zostaną koszty dodatkowe — takie jak koszty obrony, czy opłacenie koniecznych ekspertyz, w przypadku zgody ubezpieczyciela. Niewątpliwie, ubezpieczenie ochrony podatkowej czy karnoskarbowej ma w tej materii szerszy zakres — powołanie zewnętrznego specjalisty prowadzącego proces kontroli podatkowej. Co ważne, polisa D&O nie obejmuje refundacji kar, grzywien oraz mandatów. Ciekawym elementem konstrukcji odpowiedzialności polis karnoskarbowych, jest odpowiedzialność ubezpieczyciela nawet w przypadku prawomocnego wyroku sądu orzekającego winę umyślną osoby ubezpieczonej. W ubezpieczeniu D&O, umyślność jest co do zasady wyłączona, a ubezpieczyciel zachowuje prawo regresu do takiej osoby w stosunku do jakichkolwiek kosztów (np. obrony) pokrytych w związku ze sprawą.
Katalog osób chronionych przez oba produkty też nie jest taki sam. Zasadniczo ubezpieczenie D&O nie obejmuje osób zajmujących się czysto wykonawczymi czynnościami księgowymi i obsługi płac. Pracownicy niższego szczebla pozostają więc bez ochrony.
Należy również zwrócić uwagę, że polisa D&O za zobowiązania podatkowe zgodnie z art. 116 Ordynacji podatkowe (odpowiedzialność solidarna członków zarządu), będzie możliwa po pojawieniu się głównej przesłanki — braku wypłacalności spółki. W przypadku polisy karnoskarbowej, odpowiedzialność ubezpieczyciela jest uruchomiona już w momencie pojawienia się kontroli, ochrona także pod tym względem jest szersza.
Warto też zwrócić uwagę na zróżnicowanie dotyczące katalogu świadczeń. Ubezpieczenia skarbowe nie zapewniają finansowania wszystkich kosztów, które pokrywane są z polisy D&O, np. kosztów wsparcia psychologicznego, kosztów uzyskania poręczenia majątkowego, ani wypłaty za stawiennictwo ubezpieczonych. W polisie karnoskarbowej Allianz wprowadza limit na koszty przywrócenia dobrego imienia — 10 000 zł. W porównaniu do polisy D&O, taki limit można określić jako symboliczny.
Biorąc powyższe pod uwagę, aby zapewnić optymalną ochronę dla firmy oraz zadbać o osobiste bezpieczeństwo i komfort, uważamy, że warto rozważyć wybór kompleksowy — polisę karnoskarbową z ochroną podatkową oraz polisę OC członków władz spółki.
Rozwiązanie dedykowane dla członków SoDA
Miło nam poinformować, że wypracowaliśmy z AXA program na ubezpieczenie podatkowe (karnoskarbowe oraz ochrona podatkowa) dla każdej ze spółek wchodzących w skład SoDA.
Dla ubezpieczeń karnoskarbowych (OC pracowników, ochrona osób i refundacja kar/grzywien/mandatów), składka zależna jest od dwóch elementów — wysokość osiąganych przychodów oraz wnioskowanej sumy gwarancyjnej. Polisa jest grupowa, bezimienna — obejmuje wszystkie osoby w ubezpieczonej spółce zajmujące się lub będące odpowiedzialne za obszar księgowy.
Dla ochrony podatkowej (kosztów prowadzenia sporów podatkowych oraz kosztów pomocy doradcy podatkowego podczas kontroli w firmie) nie ma limitu kwotowego. Składka roczna zależna jest od wyboru liczby sporów (ZUS, US, PIP) — standardowo 1 lub 3 spory w roku.
Poza podstawowym okresem ubezpieczenia, możliwe jest rozszerzenie zakresu ubezpieczenia o klauzule dodatkowe, lub jego ograniczenie (związane z obniżeniem składki) — przy limicie 50% refundacji kar/grzywien/mandatów.
Dodatkowo, wynegocjowaliśmy dla Was program na ubezpieczenie D&O z ubezpieczycielem Chubb.
Każdy z programów wyróżnia się bardzo atrakcyjnym warunkami finansowymi i zakresowymi, obecnie w wg naszej wiedzy niemożliwych do uzyskania w drodze indywidualnych negocjacji. Już w najbliższym czasie przedstawimy Wam wszystkie szczegóły wypracowanych programów. Tymczasem zachęcamy do kontaktu!
Joanna Mucha
Broker ubezpieczeniowy
Infinity Brokerzy Ubezpieczeniowi
